"Votasaun Presidensial"

Hafoin sai servisu iha lokraik, iha loron kinta, laran ne'e sente haksolok nebe sai funan-funan. Tamba aban feriadu, dehan "hari tenang" atu prepara ba eleisaun presidensial periode 2017/2022. Ha'u iha tempu loron lima, katak, hahu husi loron sesta to'o loron eleisaun, aumenta tan pontu toleransi loron ida. Iha parte seluk, uma nebe ha'u hela durante nee mos, nia nain sobu ona atu hari foun fali, ha'u tenke ba hela iha kos. Nune'e, ho feriadu nee, ha'u iha tempu naton atu realiza no halo ha'u nia uma rasik nebe tinan barak ona sai nafatin mehi ba ha'u maske simples.

Ha'u hanesan ema foho, lamosu iha hanoin atu buka bis ka trek, hanesan mos maluk seluk nebe fadigadu halai tun sa'e buka transporte hodi fila ba sira nia distritu, suku ka aldeia. Maibe, ho laran haksolok, liman sanak badinas buti butaun telefone hodi fohatene ba maun alin sira iha foho atu tun mai katak ha'u iha ona tempu no osan oituan. "Imi tun mai tulun ha'u lai, tan feriadu loron lima kedas nune'e bele halo hela uma simples ida. Duke ha'u mak kos tinan bailet hela de'it."

"Be... ami prepara hela an atu tuir eleisaun ne..."

"Los. Ne'e imi nia dereitu nudaar sidadaun, maibe ninia benefisiu sa'ida mak hatudu ona ba ita, hah ?!?! Paling... ida tun ida sa'e, ita  mak nune nafatin, serbisu mesak mak han ka sira mak atu sustenta ita ? Neduni, lalika komentar tan. Hare ba tun mai hodi halo ha'u nia uma. Ok ?"

"Di'ak, aban dadersan mak ami tun ba."

Tan orsamentu naton de'it, nune'e ha'u planu halo uma simples ida, kuartu rua no haris fatin ida. Maibe tan tempu nebe badak, ami hari uluk ai-rin ualu, taka kalen no ami desidi ninia sapatu, sinta no didin ne'emak bok neneik, karik loron feriadu (sabado ho domingu) mak sei uja hodi halo kompletu uma ne'e.

Husi loron hirak nebe ha'u uja ba halo uma, iha kalan, molok atu toba, ha'u hare iha rede sosial mosu festa nebe rame los. Ema ida-idak gava sira nia manu-aman ka inan no hatudu liman hodi hatun malun. Lahaluha mos husi futu manu ne'e, helik mos manu-inan mesak ida iha manu-aman hitu nia le'et. Molok tama ba eskada ne'e, nain rasik ka sira nia liman ain mos fa'an ona promesas ba mai lolos de'it ema fa'an kulat iha tempu udan iha lanud-jupri (Baucau) neba. Ho intensaun atu hadau laran. Maibe ikus, hafoin festa futu manu nee hotu, uniku manu-aman ida mak sai manan nain.

Hafoin ha'u tama fali servisu, belun servisu maluk sira nia oin mesak ho pintura oioin de'it. Balun haksolok, balun muron, balun sin no balun baibain deit hanesan ida mos mak ha'u. Molok atu tama ba sala servisu nian, belun ida mosu hodi hase no hatudu liman sanak ida nebe tinta eleisaun nian sei belit hela. "O la vota karik ka o CPDRDTL ida hotu karik ?"

"Atu vota ka lavota, atu CPDRDTL ka lae nee "U" bo'ot. Heh ! O rona mai. Se o mak iha ha'u nia fatin mos o sei hanoin dala rua molok o loke ibun. Ida tan, O vota hori kedas rai ne'e restaura ninia independensia to'o agara, ninia benefisiu ba o nia an rasik mak sa'ida, hah ?!?! Ninia benefisiu mak nivel tres eskalaun un marsa iha fatin no labarik sira ida be foin akaba ninia sarjana tama kedas ho nivel as ne'e ka ?" Ha'u hatan hodi soe piadas ba nia.

Ho oin sin, laran lasimu, nia tafui kabeen hodi hatutan "Tfuikkkk... Ehhhh... o lavota dehan los de'it, keta mangame tun sa'e fali hodi halo razaun. Nee ita nia dever atu fo kontribuisaun nudar sidadaun ida. Los ka lae ?"

"Los. Ha'u kan los halo razaun nee. Heh ! Ha'u dehan ba o. Di'ak liu ha'u halo buat nebe ha'u presija liu, nebe sei iha folin ba ha'u duke gasta tempu ba mai foho maibe to'o ikus o mak nune'e nafatin. Sorte be... o ba mai lahetan asidente. O hetan karik, sira be sa'e nee mos sei la soe duit metan ida. O rona ?!?!" Ho oin mean ha'u hatan ba nia no hakat liu kedas ba ha'u nia fatin servisu hodi halo kna'ar habesan baibain.

Husi lala'ok ne'e, karik ema balun atu fo sala ba ha'u mos nee urusan imi nian. Ha'u la pusing. Ha'u hanoin iha ha'u nia laran, ha'u sei la bok ka la agitasi ema seluk ka impata ka tau lia ba ema seluk nia direitu atu vota ka lae. Ba ha'u mak : di'ak liu halo aktividades nebe nesesidades tebes ba ha'u duke halai ba mai foho hodi soe de'it osan no energia.  No iha ha'u neon, husu ba an, "Nusa STAE/CNE la etabelese sistema foun hodi fasilita sidadaun hotu hodi tuir eleisaun iha de'it ninia fatin atual no la presija tenke ba foho ? Osan ba vitalisia iha, maibe aprova netik osan oituan hodi hadi'a gestaun konaba praktika eleisaun nian laiha liu kedas ka ? Namedigas..."

Caicoli, 22.03.17
Djoe Lari Mata